De afgelopen periode zijn de wachttijden voor medisch specialistische en orthopedische zorg via verschillende media in het nieuws geweest. Allereerst dient benadrukt te worden dat het bij een primaire heup- of knievervanging gaat om electieve, of planbare zorg. Patiënten met een acuut trauma of een infectie kunnen snel terecht.

Kwalitatief goede en tijdige zorg
Uiteraard streeft de NOV naar kwalitatief goede en tijdige zorg. De NOV is daarom voorstander van onderzoek naar de wachttijden en de impact en oorzaken hiervan, maar benadrukt tegelijkertijd de diversiteit en complexiteit van factoren die bijdragen aan wachttijden van planbare zorg.

Inventarisatie oorzaken wachttijden
Naar aanleiding van de berichtgeving in de media heeft de NOV daarom alle orthopedische vakgroepen benaderd om de vermeende toename van wachttijden van initiële knie- en heupvervanging beter te kunnen duiden. Uit deze inventarisatie bleek dat mogelijke verklaringen voor een opgelopen wachttijd erg divers zijn, waarvan enkele juist bijdragen aan passende, kwalitatief goede en veilige zorg:

1. Aangezien het om planbare zorg gaat, kunnen patiënten een voorkeursdatum opgeven. Zo kan een patiënt, gezien in februari, ervoor kiezen om de operatie over de zomer te tillen. Hierdoor kan een patiënt ruim 6 maanden op een wachtlijst staan, wat de gemiddelde wachttijd kan vervuilen, maar wel in lijn is met de wensen van de patiënt. Uit ervaring blijkt dat de patiënt een geplande operatiedatum belangrijker lijkt te vinden dan de wachttijd. Het plannen van de operatie biedt de patiënt rust en de mogelijkheden om privé en werk hierop voor te bereiden.
2. Voor patiënten die zwaardere zorg behoeven, bijvoorbeeld door comorbiditeiten, kunnen langere wachttijden gelden. Patiënten kunnen er daarnaast voor kiezen om eerst een fit-for-surgery programma te doorlopen om fitter te worden voor de operatie. Dit kan 3 tot 4 maanden duren, en daarmee van invloed zijn op de wachttijd.
3. Door de ontwikkelingen rondom zzp’ers hebben sommige ziekenhuizen besloten te stoppen met ‘Personeel Niet In Loondienst’. Dit heeft een effect op de wachttijden.
4. Een vermindering van OK-personeel an sich kan een oorzaak zijn van oplopende wachttijden. Denk onder andere aan schaarste van OK-assistenten en/of verpleegkundigen.
5. Het maken van 3D-zaagmallen kost weken tot maanden. Zo blijken ook de PSI (patiënt-specifieke implantaten) bij knieprothesen te resulteren in langere wachttijden. Die opgelopen wachttijden zijn in dit geval het resultaat van passende zorg.
6. Reumapatiënten dienen eerst een tijd gestopt te zijn met specifieke medicatie. De wachttijd loopt hierdoor op. Het doel is echter om veilige zorg te leveren.
7. In enkele gevallen dienen orthopedische ingrepen, welke normaliter ook in ZBC’s plaats kunnen vinden, in verband met veiligheid in een ziekenhuis of universitair centrum plaats te vinden. Dit kan zorgen voor langere wachttijden in het betreffende ziekenhuis of UMC.
8. Patiënten kunnen een voorkeur hebben voor een orthopedisch chirurg. Hierdoor kunnen de wachttijden oplopen. 

Wachttijd op zich geen maatstaf kwaliteit van zorg
Uit bovenstaande blijkt dat verschillende factoren een invloed hebben op de wachttijden. Een toename kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een verandering in patiëntkarakteristieken, toegenomen schaarste, veranderde wet- en regelgeving en/of veranderende patiëntvoorkeuren. Deze factoren dienen meegenomen te worden in de analyse voor een correcte en volledige interpretatie van de onderzoeksresultaten. Wachttijd is op zichzelf staand dan ook geen maatstaf voor kwaliteit van zorg. De orthopedie in Nederland doet alles binnen de mogelijkheden om efficiënt te werken, wachtlijsten kort te houden, en tegelijkertijd passende en veilige zorg te leveren.